ارایه روشی جهت شناسایی و اولویت‌بندی نقاط مستعد مخاطرات درشبکه‌های حمل‌ونقل جاده‌ای، مطالعه موردی استان اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشیار، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

شبکه‌های حمل‌ونقل جاده‌ای به عنوان گسترده‌ترین و دردسترس‌ترین نوع جابجایی بار و مسافر، در معرض پهنه گسترده‌ای از مخاطرات طبیعی و انسانی قرار دارند. از این‌رو شناسایی واولویت‌بندی نقاط مستعد مخاطره در این شبکه‌ها نقش به‌سزایی در کنترل و کاهش آسیب‌های ناشی از وقوع مخاطرات خواهد داشت. در این پژوهش پس از شناسایی این نقاط برمبنای نقشه‌های هم‌پوشانی مخاطرات و شبکه راه‌ها، به ارایه روشی جهت همگون‌سازی اثرمخاطرات طبیعی و انسانی در شبکه‌ راه‌ها پرداخته می‌شود. در این روش با محاسبه منافع و هزینه‌های ریالی ایمن‌سازی نقاط مستعد مخاطره، شاخص منفعت به صورت نسبت ریالی منافع ایمن‌سازی به هزینه‌های آن در هرنقطه تعریف گردیده و با استفاده از ضرایبی نسبت به نوع مخاطره و موقعیت آن نقطه در شبکه راه‌ها تصحیح می‌گردد. به عنوان مطالعه موردی، با بکارگیری این روش در شبکه راه‌های برون‌شهری استان اصفهان نمونه نتایج زیر حاصل گردید­: در استان اصفهان، 6/62 درصد خسارات واردبر شبکه راه‌ها مربوط به وقوع مخاطرات طبیعی و 4/37 درصد آن مربوط به وقوع مخاطرات انسانی (تصادفات جاده‌ای) می‌باشد. به لحاظ خسارات ناشی از وقوع مخاطرات، شهرستان‌های کاشان، شهرضا و شاهین‌شهرو میمه به­ترتیب پرمخاطره‌ترین شهرستان‌های استان اصفهان می‌باشند. در شبکه راه‌های استان اصفهان، مخاطره زمین‌لغزش 6/10 برابر بحرانی‌تر از مخاطره زلزله و 3/39 برابر بحرانی‌تر از مخاطره سیل می‌باشد و سایر مخاطرات طبیعی دارای پتانسیل بحران‌سازی اندکی می‌باشند. درصورت وقوع مخاطره سیل و تخریب پل رودخانه شور در محور مبارکه-بروجن کلیه دسترسی‌های اصلی شهرستان سمیرم قطع و موجب وضعیت بحرانی در این شهرستان می‌گردد. همانگونه که مشاهده می‌گردد، این روش از یک طرف به دلیل قابلیت جمع‌بندی کلیه مخاطرات طبیعی و انسانی در شبکه راه‌ها و از طرف دیگر به دلیل قابلیت اصلاح شاخص منفعت درهرنقطه نسبت به کل نقاط شبکه، دارای جواب‌های منطقی برای تصمیم‌گیری‌های کلان مدیریتی، تخصیص بودجه شهرستانی و حتی برنامه‌‌ریزی جزیی درنهادهای ذیربط می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Method for Recognize and Hazard Zoning on Isfahan Road Network

نویسندگان [English]

  • A.H Moemeni-mojhdeh 1
  • S.M Abtahi-foroushANI 2
  • H.R Safavi 2
چکیده [English]

Network Transportation Roads as the most widespread and easy access methods of passenger and goods Displacement are Exposure to different kind of disasters. On the one hand, Variety and Expansion of disasters due to Geographical situation of Iran and on the other hand Depreciation of Transportation Infrastructures, because the daily increase of Transportation networks Costs. So, identifying and prioritizing of disaster talented points in this network has an important role in control and decrease the Costs of disasters in suburban Transportation networks. In this research, According to the method which is based on Principles of Engineering Economics, will be paid to Evaluation of disaster costs in Isfahan suburban roads, identification and prioritize of disaster talented points. For example, using this method in Isfahan urban networks create these results: In Isfahan, 62.6 % of damages in road networks is related to natural hazards and 37.4 % is related to human ones (accidents). Kashan, Shahreza and Shahinshahr & Meimeh are the most risky counties in Isfahan. In Isfahan urban transportation network, Land slide is 10.6 more risky than earthquake and it is 39.3 more risky than flood. If flood in Shoor river damage to Shoor Bridge in Mobarakeh-Boroojen Road, all relations to Semirom County will be broken up. As it shown, this method because of its Ability to consider all natural and human-made disasters simultaneously and also because of its ability to correct the benefit Ratio in each point according to network has the satisfactory answers for Governmental decisions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prioritization
  • Hazard Zones
  • Network Transportation Roads
  • disaster
  • Crisis
- آیتی، الف. و صادقی، ع.الف. و پیرایش نقاب، م.ع. (1390) "شناسایی و اولویت‌بندی قطعات حادثه‌خیز راه با رویکرد قطعه‌بندی مسیر و تحلیل پوششی داده‌ها"، مجله مهندسی حمل‌ونقل، سال سوم، شماره اول.
 
- آیتی، الف. (1384) "­هزینه تصادفات ترافیکی ایران"، چاپ اول، دانشگاه فردوسی مشهد.
 
- اداره کل راه‌و شهرسازی استان اصفهان، (1389) " گزارش شناسنامه پل‌های بزرگتر از 10 متر در راه‌های تحت حوزه استحفاظی اداره راه و ترابری استان اصفهان در سال 89"، وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان.
 
- اداره کل راه‌ و شهرسازی استان اصفهان، (1388) " مقاطع پرحادثه در راه‌های تحت حوزه استحفاظی اداره راه و شهرسازی استان اصفهان"، وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان.
- پژوهشکده حمل‌ونقل تهران، (1386)، " روش‌های ثبت تصادفات و شناسایی نقاط پرتصادف"، چاپ اول، 1386، وزارت راه و شهرسازی، پژوهشکده حمل‌ونقل تهران.
 
- پژوهشکده حمل‌ونقل تهران، (1388)، " هزینه تصادفات (تئوری و کاربرد)"، وزارت راه و شهرسازی، پژوهشکده حمل‌ونقل تهران.
 
- پژوهشکده هواشناسی (1382)، "گزارش تعیین پتانسیل و نوع بلایای جوی و اقلیمی کشور"، جلد سوم­،‌ وزارت راه‌وشهرسازی، سازمان هواشناسی کشور.
 
- پلیس راه استان اصفهان، (1390)، " گزارش تصادفات محورهای برون‌شهری و درون‌شهری استان اصفهان"، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، پلیس راه استان اصفهان.
 
- شریعت، الف. (1385) " امکان‌سنجی بکارگیری مدیریت بحران در شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای کشور"، وزارت راه و شهرسازی، پژوهشکده حمل‌ونقل، تهران.
 
- شریعت، الف. و کاظمی، ع. الف. (1389) "بکارگیری شاخص ریسک براساس معیار دسترسی برای افزایش قابلیت اطمینان شبکه جاده‌ای استان کردستان "، پژوهشنامه حمل‌ونقل، پژوهشکده حمل‌ونقل تهران.
 
- عنایتی مقدم، ع. (1386) " ارزیابی عوامل ایجاد زمین‌لغزش‌های جاده‌ای در منطقه پادنای سمیرم و ارایه راهکارهای مناسب جهت تثبیت آن‌ها"، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، دانشکده زمین‌شناسی.
- کرمی، ع. (1390) " ارایه روش تعیین قیمت بلیط قطار- مطالعه موردی قطار بین‌شهری قزوین – هشتگرد"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشکده مهندسی عمران.
 
- مهندسین مشاور طرح آفرینان پارس (1390) " گزارش هزینه‌های احداث زیرساخت‌های حمل‌ونقل جاده‌ای"، چاپ اول.
- وزارت راه‌وترابری (1389) " راهبرد ملی ایمنی راه‌های ایران"، وزارت راه و ترابری، کمیسیون ایمنی راه‌های کشور.
 
- EM-DAT, "The OFDA/CRED (2005), International Disaster Database", University Catholique de Lou Vain Brussels, Belgium.
- Nobuoto NOJIMA, Masata SUGITO, (2002), "Simulation And Evaluation Of Post-Earthquake Functional Performance Of Transportation Networks", 12WCEE.
 
- NCHRP , "Bridge Life-cycle Cost (2003), Analysis Guidance Manual", Report483.
 
- Hajime ITO, Takayuki OBARA, Tetsuya MISHIMA, (2009), A Study On Estimation For Life Cycle Cist Of RC Bridge Piers.
 
- Gareth Heam, Tim Hunt, Julian Aubert, (2007), “Landslide impacts on the road network of Lao PDR and the feasibility of implementing a slope management program­me”.
 
- Momeni, Amirhossein and Abtahi, Mehdi and Safavi, Hamidreza (2012)," A New Approach for Identification and Priorities of Accident Prone Points in Suburban Transportation Networks"9thInternational Congress on Civil Engineering, Isfahan University of Technology (IUT), Isfahan, Iran, pp. 8-10.