اولویت‌بندی گزینه‌های طراحی مسیر راه آهن دورود- اندیمشک با استفاده از فرایند تحلیل شبکه‌ای (ANP) و تکنیک دیمتل (DEMATEL)

نویسندگان

1 استادیار، گروه خط و سازه های ریلی، دانشکده مهندسی راه‌آهن دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی راه‌آهن‌، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

چکیده

تصمیم­گیری مرتبط با اختصاص منابع مالی به پروژه­های بازسازی، نوسازی،ساخت و یا بهسازی زیرساخت­های حمل و نقل مسئله ای کلیدی در تمام شبکه­های حمل و نقلی و خصوصا در کشورهای در حال توسعه است. این مسئله در کشورهایی که با مشکلات و بحران های اقتصادی و همچنین منابع محدود از یک سو و از سوی دیگر نیاز شدید به زیرساخت­های بهتر به عنوان شرط لازم توسعه اقتصادی روبرو هستند از اهمیت بیشتری برخوردار است. در طرح­های ریلی به دلیل حجم بالای سرمایه گذاری و اختصاص منابع مالی فراوان مسئله انتخاب بهینه­ترین گزینه توسعه و طراحی مسیر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. گزینه ای که علاوه بر معیارهای فنی و کمی­، معیارهای کیفی مورد نظر تصمیم گیر و کارفرما را برآورده کند. لذا برای حل مسائل این چنینی روشهای تصمیم گیری چند معیاره که با در نظر گرفتن معیارهای مختلف کمی و کیفی به اولویت بندی گزینه­های موجود می پردازند کاربردی و مفید هستند. در این مقاله سعی داریم ضمن بررسی الگوریتم­ها و روش­های اولویت­بندی و تصمیم گیری در پروژه­های حمل و نقلی و ریلی و مقایسه آنها، به انتخاب کاراترین روش در اولویت بندی طرح های ریلی با در نظر گرفتن شاخص­های کمی و کیفی پرداخته و سپس به ارزیابی گزینه­های طراحی مسیر راه آهن دورود- اندیمشک با استفاده از روش تحلیل شبکه­ای (ANP) بپردازیم.همچنین به بررسی اثرات و روابط درونی معیارها را با استفاده از تکنیک دیمتل پرداخته شود.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • S.M. Nasr Azadani 1
  • M. Akbari Varmazyar 2
-احراری، ح. ر.، و رسولی، م.، (۱۳۸۳)­،" کاربرد روش تحلیل سلسله مراتبی در اولویت‌بندی طرحهای راه آهن، هفتمین همایش حمل و نقل ریلی، تهران، دانشگاه شریف، مهندسی عمران.
-افرازه، ع. و  ناصریان، س. م.، (1384­)­، "اولویت‌بندی پروژه های توسعه راه آهن بر مبنای یک الگوریتم تصمیم‌گیری چند معیاره"، دومین کنفرانس بین المللی مدیریت پروژه، تهران، گروه پژوهشی آریانا.
-آقا باقری، م. و احدی،  ح.، (1391)، "ارزیابی و اولویت‌بندی طرح‌های توسعه شبکه ریلی راه آهن ج.ا.ایران با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره"، دانشگاه علم و صنعت.
 
-پویانی، الف.، و احدی، ح.،  (1394)، "ارائه مدلی برای ارزیابی و اولویت‌بندی احداث خطوط ریلی جدید با استفاده از روش تحلیل شبکه­ای و مهندسی ارزش علم و صنعت".
 
-تولائی، الف.، و تولائی، م.، (1394)­، "انتخاب مسیر ریلی بهینه برای حمل سنگ آهن مورد نیاز کارخانه فولاد خوزستان با استفاده ازTOPSIS و AHP".
 
-رضایی ارجرودی، ع. الف.، نجفی، م. و منتظری، م.، (1389)، "مدل اولویت‌بندی پروژه­های راه­سازی در کشور"، پنجمین کنگره ملی مهندسی عمران، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
 
-سبزه کار، ح.، و احدی ح.، (1392)، "طراحی یک مدل تصمیم‌گیری مبتنی برمعیارهای مهندسی ارزش به‌منظور الویت بندی و انتخاب پروژه های ریلی­"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و صنعت.
 
-سیدحسینی، س. م.، و فعلی، م.، (­1393)­، "توسعه متدولوژی ارزیابی فنی و اقتصادی حمل و نقل ریلی سریع السیر با روش TOPSIS مطالعه موردی محور تهران مشهد"، کنفرانس ملی مهندسی ارزش و مدیریت هزینه، تهران، پژوهشگاه طراحان پارسه، مرجع دانش مهندسی ارزش ایران.
 
-قنادی محمدی، ل.، موسوی محولاتی، س.، و محمدیان، الف. ح.، (1388)­، "اولویت‌بندی گزینه‌های توسعه شبکه خطوط ریلی کشور از دیدگاه حمل مسافر"، یازدهمین همایش بین المللی حمل و نقل ریلی، تهران، انجمن حمل و نقل ریلی.
 
-قهرمانی، ح.، و سیدخلیل سجادی، (1388)، "یک مدل تصمیم‌گیری چند معیاره فازی برای انتخاب مسیر مناسب خط ریلی"، دومین کنفرانس بین المللی پیشرفت­های اخیر در مهندسی راه­آهن، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران.
 
-کریمی، م.، مومن پور، الف. و حافظی، ل.، (1393)­، "اولویت‌بندی طرح‌های ریلی جنوب غربی کشور با استفاده از رویکرد تحلیل شبکه­های"، شانزدهمین همایش بین المللی حمل و نقل ریلی، تهران، انجمن مهندسی حمل و نقل ریلی ایران.
 
-موسوی، س. ر.، رضایی ارجرودی، ع. ر.، و ارومیان، ه.(1393)­، "اولویت‌بندی معیارهای امکانسنجی پروژه­های راه­آهن با استفاده از روشAHP­"، هشتمین کنگره ملی مهندسی عمران، بابل، دانشگاه صنعتی نوشیروانی.
 
-"گزارش مطالعات توجیه فنی و اقتصادی طرح راه آهن درود – خرم آباد –اندیمشک"، (1389)، مهندسین مشاور مترا.
-"گزارش امکان سنجی طرح برقی سازی مسیردورود- اندیمشک به منظور افزایش ظرفیت"، (1395)، برسان مدیریت.
-"گزارش توجیه فنی و اقتصادی ارتقاء مسیر و برقی سازی محور راه آهن گرمسار-اینچه برون، (1395)، مهندسین مشاور فرادید.
-"سال نامه­های آماری سازمان حمل ونقل و پایانه ها و راه آهن جمهوری اسلامی".
-میرمحمدصادقی، س. ج.، (1391)­، "اصول و مبانی طرح هندسی راه­آهن"، انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
-Anton, J. M., & Grau, J. B., (2004), “Madrid–Valencia high-speed rail line: a route selection. In Proceedings of the Institution of Civil Engineers-Transport”, Thomas Telford Ltd. Vol. 157, No. 3,
pp. 153-161.
-Gerçek, H., Karpak, B., & Kılınçaslan,
T., (2004), “A multiple criteria approach for the evaluation of the rail transit networks in Istanbul. Transportation, 31(2), pp.203-228.
-Ludin, A. N. M., & Latip, S. N. H. M. (2006), “Using multi-criteria analysis to identify suitable light rail transit route”. Map Asia 2006: Geo ICT for Good Governance, 29.
-Piantanakulchai, M., (2005), “Analytic network process model for highway corridor planning”. Proceedings of ISAHP.
-Sayers, T. M., Jessop, A. T., & Hills, P. J., (2003), “Multi-criteria evaluation of transport options flexible”, transparent and user-friendly. Transport Policy, 10(2), pp.95-105.
-Shang, J. S., Tjader, Y., & Ding, Y., (2004), “A unified framework for multicriteria evaluation of transportation projects”. IEEE transactions on engineering management, 51(3), pp.300-313.
-Tsamboulas, D. A., (2007), “A tool for prioritizing multinational transport infrastructure investments”. Transport Policy, 14(1), pp.11-26.
-Tudela, A., Akiki, N., & Cisternas, R., (2006), “Comparing the output of cost benefit and multi-criteria analysis: An application to urban transport investments”. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 40(5), pp.414-423.
- Vickerman, R., (2000), “Evaluation methodologies for transport projects in the United Kingdom. Transport Policy”, 7(1), pp.7-16.
-Wey, W. M., & Wu, K. Y., (2007), “Using ANP priorities with goal programming in resource allocation in transportation. Mathematical and computer modelling, 46(7), pp.985-1000.
-Tsamboulas, D. A., Yiotis, G., & Mikroudis, G., (2007), “A method for multi-criteria analysis in transportation infrastructure investments”. International Journal of Transport Economics/Rivista internazionale di economia dei trasporti, pp.113-131.
-Ahern, A., & Anandarajah, G. (2007), “Railway projects prioritization for investment: Application of goal programming”. Transport Policy, 14(1), pp.70-80.
-Chang, Y. H., Wey, W. M., & Tseng, H. Y. (2009), “Using ANP priorities with goal programming for revitalization strategies in historic transport: A case study of the Alishan Forest Railway”. Expert Systems with Applications, 36(4), pp.8682-8690.
-Abbyad, R., & Kaysi, I. (2010), “Prioritization of national road projects in Saudi Arabia: weighting of multiple criteria”. WIT Transactions on Ecology and the Environment, 142, pp.501-512.
-Longo, G., Medeossi, G., Strami, S., & Padoano, E. (2011), “The AHP approach for railway project appraisal: proposal for a specific problem structure”. In ISAHP 2011 International Symposium on the Analytic Hierarchy Process.
-Macura, D., Boškovic, B., Bojovic, N., & Milenkovic, M. (2011), “A model for prioritization of rail infrastructure projects using ANP. Rivista Internazionale di Economia dei Trasporti”, 38(3), pp.285-286.
-Kosijer, M., Ivic, M., Markovic, M., & Belosevic, I. (2012), “Multicriteria decision-making in railway route planning and design”. Gradevinar, 64(3), pp.195-205.
-Sperry, B., Mueller, J., & Hunter-Zaworski, K. (2013), “Development of Multicriteria Decision Method for Evaluating High-Speed Rail Corridor”. Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board, (2374), pp.26-34.
-Gokceoglu, C., Nefeslioglu, H. A., & Tanyildiz, N. (2015), “A Decision Support System Suggestion for the Optimum Railway Route Selection”. In Engineering Geology for Society and Territory-Vol. 5, pp. 331-334. Springer International Publishing.
-Saat, M. R., & Aguilar Serrano, J. (2015), Multicriteria high-speed rail route selection: application to Malaysia's high-speed rail corridor prioritization. Transportation Planning and Technology, 38(2), pp.200-213.
-Camaj, J., Kendra, M., & Masek, J. (2015), Model of Multi-Criteria Evaluation for Railway Lines. World Academy of Science, Engineering and Technology, International Journal of Social, Behavioral, Educational, Economic, Business and Industrial Engineering, 9(11), pp.3661-3665.
-Roy, B. (1981). The optimisation problem formulation: criticism and overstepping. Journal of the Operational Research Society, 32(6), pp.427-436.
-Bana, C. C. (1996), “Les problématiques de l’aide à la décision: vers l’enrichissement de la trilogie choix-tri-rangement”, RAIRO. Recherche Operationnelle, 30(2), pp.191-216.
-Keeney, R. L. (1996), “Value-focused thinking: Identifying decision opportunities and creating alternatives”. European Journal of operational research, 92(3), pp.537-549.
-Roy, B., & Bouyssou, D. (1993), “Aide multicritere à la décision: méthodes et cas. Production et techniques quantitatives appliquées à la gestion”. Economica, Paris, France.
-Guitouni, A., Martel, J., and Vincke, P. (1999), “A framework to choose a discrete multi criterion aggregation procedure”. Technical Report.
-Odgaard, T., Kelly, C. E., & Laird, J. (2006), “Current practice in project appraisal in Europe.
-Huang, K. W., Huang, J. H., & Tzeng, G. H. (2016), “New hybrid multiple attribute decision-making model for improving competence sets: Enhancing a company’s core competitiveness”. Sustainability, 8(2), pp.175-176.
-Saaty, T. L. (2005),” Theory and applications of the analytic network process: decision making with benefits, opportunities, costs, and risks”. RWS publications.