برنامه ریزی مکانی انتخاب مسیر بهینه و ایمن دوچرخه در شهر مشهد با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع)، مشهد، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع)، مشهد، ایران.

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع)، مشهد، ایران

چکیده

توسعه استفاده از وسایل نقلیه موتوری علی رغم کاهش چشمگیر زمان‌های سفر بخصوص در مسافت‌های طولانی، موجب هدر رفتن سوخت‌های غیرقابل‌بازگشت فسیلی، آلودگی‌های زیست‌محیطی و تحرک بدنی کمتر شده است. از طرفی این صرفه‌جویی در زمان ساعات اوج ترافیک خصوصاً در مسافت‌های سفر کوتاه حاصل نمی‌شود. یکی از راه‌های حل این مشکل بویژه در کلانشهرها که با چالشهای زیست محیطی بیشتری مواجهند، توسعه حمل‌ و نقل درون‌شهری برای مسافت‌های کوتاه توسط دوچرخه است. انتخاب مسیر بهینه ایمن دوچرخه در منطقه 10 شهرداری کلانشهر مشهد با توجه به نوساز بودن منطقه، بار ترافیکی بالا، و در عین حال برخورداری از ظرفیتهای توسعه حمل و نقل مبتنی بر دوچرخه، به عنوان هدف این پژوهش منظور شده است. روش پژوهش در این مقاله، توصیفی تحلیلی و مبتنی بر تکنیک تحلیل سلسله مراتبی (AHP) است. روش جمع‌آوری اطلاعات اسنادی و میدانی است. تحلیل چند معیاره شاخص ها در این پژوهش توسط نرم‌افزار expert choice در لایه‌های نقشه‌های رقومی شده و در محیط GIS شبیه‌سازی ‌شده است. ورودی این مدل اطلاعات و مستندات بررسی‌شده محیط موردنظر خواهد بود و خروجی آن نقشه‌هایی است که پتانسیل معابر منطقه جهت استفاده به‌عنوان مسیر ایمن دوچرخه را نشان می‌دهد. یافته های این پژوهش نشان داد شاخص ایمنی تقاطع‌ها و نوع معابر با 27% دارای بیشترین ضریب تأثیر و شاخص فاصله تا ایستگاه‌های اتوبوس با ضریب تأثیری معادل 2% مشمول کمترین ضریب اهمیت شدند. از این رو می توان نتیجه گرفت خیابان شهید راستی و بلوار اندیشه بعد از چهارراه شاهد و بلوار شاهد به ترتیب دارای بیشترین پتانسیل برای مسیر ایمن دوچرخه می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Spatial planning for choosing the optimal and safe bike path in Mashhad using Analytic Hierarchy Process (AHP)

نویسندگان [English]

  • Qadir Siaami 1
  • Kurush Ansari 2
  • Sina Rastegar 3
1 Assistant Professor, Department of Urban Planning and Architecture, Imam Reza International University, Mashhad, Iran.
2 M.Sc., Grad., Department of Urban Planning and Architecture, Imam Reza International University, Mashhad, Iran.
3 M.Sc., Grad., Department of Urban Planning and Architecture, Imam Reza International University, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

The development of motor vehicle use has reduced irreversible fossil fuels, environmental pollution, and reduced physical mobility, despite significant reductions in travel times, especially over long distances. On the other hand, this saving is not achieved during peak hours, especially at short travel distances. One way to solve this problem, especially in metropolises that face more environmental challenges, is to develop intercity transportation for short distances by bicycle. The purpose of this research is to select the optimal safe bicycle route in District 10 of Mashhad Metropolitan Municipality due to the modernity of the area, high traffic load, and at the same time having the capacity to develop bicycle-based transportation. The research method in this paper is descriptive-analytical and based on Analytic Hierarchy Process (AHP). The method is to collect documentary and field information. Multi-criteria analysis of indicators in this research has been done by expert choice software in digital mapping layers and simulated in GIS environment. The input of this model will be the information and documents examined by the target environment and its output will be maps that show the potential of the area's roads to be used as a safe bicycle route. The findings of this study showed that the safety index of intersections and the type of passages with 27% had the highest impact factor and the index of distance to bus stations with an impact factor of 2% had the lowest coefficient of importance. Therefore, it can be concluded that Shahid Rasti Street and Andisheh Boulevard, after Shahed and Shahed Boulevards intersections, have the greatest potential for safe cycling, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bicycle
  • Definition Optimal Safe Bike Route
  • Analytical Hierarchy Process
  • AHP
  • GIS
  • Mashhad Qasim Abad

مراجع

-اسد­اللهی، رضا و صفار­زاده، محمود و ممدوحی، امیررضا (1390)، ارائه الگویی برای شبکه مسیرهای دوچرخه‌سواری­، پژوهشنامه حمل‌ونقل، شماره دوم، 114-101.
-باس باس، اس، (1386)، پیشرفت‌هایی در حمل‌ونقل شهری، نادعلی رمضان­پور، نیما امینیان، انتشارات آراد مهر، تهران، 272.
-پور­یوسفی، فرهود، (1378)، دوچرخه و دوچرخه‌سواری­، انتشارات موسسه کتاب همراه، تهران، 80.
-تقوایی، مسعود و فتحی، عفت (1390)، معیارهای مکان گزینی و طراحی مسیرهای دوچرخه‌سواری­، فصلنامه جامعه‌شناسی کاربردی، شماره 43، 152-135.
-شهابیان، پویان، (1382)، خطر سواره در تقاطع دوچرخه‌ها، مجله شهردارهای، سال پنجم، شماره 58، تهران.
-شیخ‌الاسلامی، علیرضا (1374)، مطالعات طرح ایجاد شبکه دوچرخه‌سواری به‌عنوان یک روش حمل‌ونقل شهری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی راه و ترابری، دانشگاه علم و صنعت ایران.
-فتحی، هوشنگ (1371)، تاریخچه و مقررات و روش‌ها، انتشارات مدرسه، تهران، 305 -304.
-قدسی­پور، حسن (1392)، فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر، نوبت یازدهم، تهران، 233-232.
-قریب، فریدون (1383)، امکان‌سنجی ایجاد مسیرهای پیاده و دوچرخه تهران قدیم، نشریه هنرهای زیبا، شماره 19، تهران، صفحه 28-17.
-کنف الاخر، هرمان (1381)، اصول برنامه‌ریزی (طراحی) تردد پیاده و دوچرخه، فریدون قریب، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 329-328.
-هنرور، افشار و شریفیان، اسماعیل و فرزان، فرزام (1385)، نگرش‌ها در زمینه گسترش سامانه‌های حمل‌ونقل پاک با تأکید بر نقش دوچرخه‌سواری عوامل، موانع و راهکارها، دومین همایش آلودگی هوا و اثرات آن بر سلامت، تهران.
 -Ana, Silva. I. Pinto, D. Ribeiro, J. Delgado. (2014). Multicriteria Analysis for Evaluation of Bike Lane Routes Integrated to Public Transportation, Procedia, Social and Behavioral Sciences, Vol. 162, 388-397.
-Lusk. A. Wen, X. Zhou, L. (2014). Gender and used/preferred differences of bicycle routes, parking, Intersection signals, and bicycle type, Professional middle class preferences in Hangzhou-China. Journal of Transport & Health, Vol. 1,124–133.
-Baltes, M. (1997). Factors Influencing Nondiscretionary Work Trips by Bicycle Determined from 1990 US Census Metropolitan Area Statistical Area Data, Transportation Research Record 1538, 96–101.
-Basbas, S. (2007). Advances in City Transport. Case Studies, Aristotle University, Thessaloniki, Greece, First Edition, 208-209.
-Bernardia, S. Federico, R. (2015). An analysis of bicycle travel speed and disturbances on
off-street and on street facilities, Transportation Research Procedia, Vol. 5, 82-94.
-Bocian, E. (2012). Using GIS for Safe Bicycle Routing, Candidacy for the Degree of Master of Science, Northwest Missouri State University.
 -Edward, J. Jepson, Jr. and Mary M, Edwards. (2010). How Possible is Sustainable Urban Development? An Analysis of Planners Perceptions about new Urbanism, Smart Growth and the Ecological City, Planning Practice and Research, Vol. 25(4), 417-437.
-Gozarrah Consulting Engineers. (2005). Bicycling Facilities, Shiveh Publications, Tehran Traffic Organization, 49.
-Honarvar.A, Sharifian. E, Farzan. F. (2006).Views on Development of Clean Transport Systems focused on Bicycling: Factors, Obstacles, and Solutions, 2nd Conference on Air Pollution and its Health Effects, Tehran.
-Jäppinen, Sakari. Toivonen, T. Salonen, M. (2013). Modelling the potential effect of shared Bicycles on public transport travel times in Greater Helsinki: An open data approach, Applied Geography, Vol. 43, 13-24.
-Kenfolakhar, H. (2002), Planning Principles for Designing Pedestrian and Bicycle Traffic, Translated by, F. Gharib, Tehran University Publications.
-Lintock, H.(1992). bicycle and city traffic in London, Belhaven Press, London, 1999, Hlasted Press, John Wiley and sons,
New York.
-Marinoni, O. (2007). Some Word on the Analysis Hierarchy Process and the Provided ArcGIS Extention, Short introduction to the principles of the Analytic Hierarchy Process (AHP), Germany.
-Pettinga, A, and et al., (2009). Cycling Inclusive Policy Envelopment: a Handbook, Federal Ministry for Economic Cooperation and Development, 256.
-Rybarczyk, G. Changshan, Wu. (2010). Bicycle Facility Planning Using GIS and Multi-Criteria Decision Analysis, Applied Geography, Vol. 30, 282–293.
-Saaty, T.L. (1977). A Scaling Method for Priorities in Hierarchical Structures, Journal of Mathematical Psychology. Vol. 15,
234-281.
-Saaty, T.L. (2013). On the Measurement of Intangibles. A Principal Eigenvector Approach to Relative Measurement Derived from Paired Comparisons. Notices of the AMS. Vol. 60(2), 192-208.
-Suzukia, K, Kanda, K. Doic, N. Tsuchizakid. (2012). Proposal and Application of a New Method for Bicycle Network Planning, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 43, 558-570.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار