مدل‌سازی اثر مؤلفه‌های درونی و بیرونی منبع کنترل بر رفتار و تصادفات رانندگان ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه علم‎وصنعت ایران، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه علم‎وصنعت ایران، تهران، ایران

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی روابط میان منبع کنترل درک شده‌ی راننده و رفتارهای ریسکی رانندگی، همچنین تخلفات و تصادفات رانندگی انجام‌شده است. شرکت‌کنندگان در این مطالعه 289 راننده مرد و 116 راننده زن بودند که به سؤالات پرسشنامه‌ی تازه توسعه‌یافته‌ی منبع کنترل ترافیکی رانندگان ایرانی (TLOC-IR)، پرسشنامه رفتار رانندگی (DBQ) و سؤالات مرتبط با سابقه رانندگی، تصادفات و موارد جمعیت شناختی پاسخ دادند. نتایج مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM) نشان داد که اکثر مؤلفه‌های منبع کنترل رانندگی به‌جز زیر بخش عوامل مذهبی و سایر رانندگان، با رفتار رانندگی رابطه معنادار دارند. طبق نتایج این مطالعه منبع کنترل درونی، با انواع تخلفات و خطاهای رانندگی رابطه‌ی منفی داشته و از سوی دیگر مؤلفه‌های منبع کنترل بیرونی ازجمله شانس و سرنوشت با رفتار پر ریسک تر رانندگی و تصادفات رابطه مثبت نشان می‌دهند. این یافته‌ها نشانگر آن است که منبع کنترل متغیری مؤثر در رفتار رانندگان ایرانی بوده و می‌تواند در تعیین راهکارهای اثربخش برای کاهش رانندگی پرخطر مورداستفاده قرار گیرد. با توجه به نتایج این تحقیق رانندگان با منبع کنترل درونی رفتار ایمن‌تری نسبت به رانندگان با منبع کنترل بیرونی نشان می‌دهند؛ لذا تقویت منبع کنترل درونی در رانندگان می‌تواند رفتارهای ایمن‌تر رانندگی را به همراه داشته باشد

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Modeling the effects of internal and external locus of control on traffic behavior and accidents for Iranian Drivers

نویسندگان [English]

  • Ali Tavakoli Kashani 1
  • Mahdi Rahimi 2
1 Associate Professor, School of Civil Engineering, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran
2 M.Sc., Student, School of Civil Engineering, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran
چکیده [English]

This study aimed to investigate the relationships between driver locus of control and risky behaviors, as well as traffic violations and accidents. Participants in this study were 289 male and 116 female drivers who completed a form including the newly developed Iranian Driver Traffic locus of Control Questionnaire (TLOC-IR), Driver Behaviour Questionnaire (DBQ), and items related to drivers’ driving records and demographics. The results of structural equation modeling (SEM) showed that most components of the locus of control, except for the sub-section of religious factors and other drivers, have a significant relationship with driving behavior. According to the results of this study, the internal locus of control has a negative relationship with various types of violations and driving errors, and on the other hand, the components of the external locus of control, including luck and destiny, have a positive relationship with more risky driving behavior and accidents. These findings indicate that locus of control is an effective variable in predicting the behavior of Iranian drivers and can be used to determine effective strategies to reduce high-risk driving. According to the results of this study, drivers with internal locus of control show safer behaviors than drivers with external locus of control; Therefore, strengthening the internal locus of control in drivers can lead to safer driving behaviors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Traffic Locus of Control
  • Internal and External Locus of Control
  • Driving Behaviors
  • Accidents
  • Modeling

مراجع

-مهری آدریانی، مریم، نادی، محمدعلی، و جعفری، سعید (1395). ساختار عاملی، روایی، پایایی و هنجاریابی مقیاس منبع کنترل رانندگی در رانندگان تاکسی شهر اصفهان. مطالعات پژوهشی راهور.
-توکلی کاشانی، علی، و دبیری نژاد، شهاب (1396). مدل‌سازی اثر متغیرهای فرهنگی-اجتماعی سبک زندگی بر رفتار رانندگان سواری شخصی و موتورسیکلت. دانشگاه علم و صنعت ایران.
-خیرآبادی، غلامرضا، و بوالهری، جعفر (1391). نقش عوامل انسانی در تصادفات جاده‌ای. تحقیقات علوم رفتاری.
-داوری، علی، و رضازاده، آرش (1393). مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار . PLS سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
-شفیعی نیک آبادی, محسن، و حکاکی، امیر (1397). مدل پویای عوامل انسانی و وسیله نقلیه مؤثر بر تصادفات ترافیکی منجر به جرح و فوت در شهر تهران. فصلنامه پژوهشنامه حمل و نقل.
-طبیبی، زهرا، محدث، مطهره، آقامحمدیان شعرباف، حمیدرضا (1394). رابطه بین ویژگی‌های جمعیت شناختی، منبع کنترل و درک خطر با رفتار رانندگی پرخطر سرعت غیرمجاز. دانشگاه فردوسی مشهد.
-فیست، ج. و جی.فیست، گ. (1388). کتاب نظریه‌های شخصیت (ویراست هشتم) . سیدمحمدی­. نشر روان.
-گروسی، بهشید، گروسی، سعیده، و انجم شعاع، فاطمه (1393). رابطه نگرش، خصوصیات شخصیتی و منبع کنترل ادراک‌شده با انواع رفتارهای رانندگی. مجله بهداشت و توسعه.
-Adrian Furnham. (2010).  A parental locus of control scale. September 2010 Individual Differences Research 8(3),151-163. https://www.researchgate.net/publication/288369998_A_parental_locus_of_control_scale.
-Ahlin, E. M. (2014). Locus of Control Redux: Adolescents’ Choice to Refrain From Violence. Journal of Interpersonal Violence, 29(14), 2695–2717. doi.org/10.1177/0886260513520505
-Alper, S. & Özkan, T. (2015). Do internals speed less and externals speed more to cope with the death anxiety? Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, 32, 68–77. doi.org/10.1016/j.trf.2015.05.002
-Berry, J. W. Poortinga, Y. H. Breugelmans, S. M. Chasiotis, A. & Sam, D. L. (2011).
Cross-Cultural Psychology. In Cross-Cultural Psychology. Cambridge University Press. doi.org/10.1017/cbo9780511974274
-Cerny, B. A. & Kaiser, H. F. (1977). A study of a measure of sampling adequacy for factor-analytic correlation matrices. Multivariate Behavioral Research, 12(1), 43–47. doi.org/10.1207/s15327906mbr1201_3
-Cobb-Clark, D. A. Kassenboehmer, S. C. & Sinning, M. G. (2013). Locus of Control and Savings.
-Elander, J. West, R. & French, D. (1993). Behavioral Correlates of Individual Differences in Road-Traffic Crash Risk: An Examination of Methods and Findings. Psychological Bulletin, 113(2), 279–294. doi.org/10.1037/0033-2909.113.2.279
-Heinström, J. (2010). Locus of control. In From Fear to Flow (pp. 133–138). Elsevier. doi.org/10.1016/b978-1-84334-513-8.50011-x
-Holland, C. Geraghty, J. & Shah, K. (2010). Differential moderating effect of locus of control on effect of driving experience in young male and female drivers. Personality and Individual Differences, 48(7), 821–826. doi.org/https://doi.org/10.1016/j.paid.2010.02.003
-Huang, J. L. & Ford, J. K. (2012). Driving locus of control and driving behaviors: Inducing change through driver training. Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, 15(3), 358–368. doi.org/10.1016/j.trf.2011.09.002
-Kaiser, H. F. (1974). An index of factorial simplicity. Psychometrika, 39(1), 31–36. doi.org/10.1007/BF02291575
-Kesavayuth, D. Poyago-Theotoky, J. Tran, D. B. & Zikos, V. (2020). Locus of control, health and healthcare utilization. Economic Modelling, 86, 227–238.doi.org/10.1016/j.econmod.2019.06.014
-Kong, J. Zhang, K. & Chen, X. (2013). Personality and attitudes as predictors of risky driving behavior: Evidence from Beijing drivers. Lecture Notes in Computer Science (Including Subseries Lecture Notes in Artificial Intelligence and Lecture Notes in Bioinformatics), 8025 LNCS(PART 1), 38–44. doi.org/10.1007/978-3-642-39173-6_5
-Măirean, C. Havârneanu, G. M. Popușoi, S. A. & Havârneanu, C. E. (2017). Traffic locus of control scale – Romanian version: Psychometric properties and relations to the driver’s personality, risk perception, and driving behavior. Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, 45, 131–146.doi.org/10.1016/j.trf.2016.12.008
-Masini, M. Passarelli, M. Chiorri, C. Bracco, F. & Piccinno, T. F. (2018). Two faces of intemality: Measuring overconfident and cautious driving locus of control. Advances in Transportation Studies, 45, 43–54. doi.org/10.4399/978255166094
-Mattsson, M. (2012). Investigating the factorial invariance of the 28-item DBQ across genders and age groups: An Exploratory Structural Equation Modeling Study. Accident Analysis and Prevention, 48, 379–396. doi.org/10.1016/j.aap.2012.02.009
-Menec, V. H. Perry, R. P. Struthers, C. W. Schonwetter, D. J. Hechter, F. J. & Eichholz, B. L. (1994). Assisting At‐Risk College Students With Attributional Retraining and Effective Teaching. Journal of Applied Social Psychology, 24(8), 675–701.
doi.org/10.1111/j.1559-1816.1994.tb00607.x
-Özen Kutanis, R. Mesci, M. & Övdür, Z. (2011). The Effects of Locus of Control on Learning Performance: A Case of an Academic Organization. Journal of Economic and Social Studies, 1(1), 113–136. doi.org/10.14706/jecoss11125
-Özkan, T. & Lajunen, T. (2005). Multidimensional Traffic Locus of Control Scale (T-LOC): Factor structure and relationship to risky driving. Personality and Individual Differences, 38(3), 533–545. doi.org/10.1016/j.paid.2004.05.007
-Poó, F. M. & Ledesma, R. D. (2013). A Study on the Relationship Between Personality and Driving Styles. Traffic Injury Prevention, 14(4), 346–352. doi.org/10.1080/15389588.2012.717729
-Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. In Psychological monographs Vol. 80, Issue 1, 1–28.doi.org/10.1037/h0092976
-Totkova, Z. (2020). Interconnection between driving style, traffic locus of control, and impulsivity in bulgarian drivers. Behavioral Sciences, 10(2).doi.org/10.3390/bs10020058
-Warner, H. W. Özkan, T. & Lajunen, T. (2010). Can the traffic locus of control (T-LOC) scale be successfully used to predict Swedish drivers’ speeding behaviour? Accident Analysis and Prevention, 42(4), 1113–1117.doi.org/10.1016/j.aap.2009.12.025
-Wetzels, M. Odekerken-Schroder, G. & Oppen, C. van. (2009). Using PLS Path Modeling for Assessing Hierarchical Construct Models: Guidelines and Empirical Illustration. Management Information Systems Quarterly, 33(1). https://aisel.aisnet.org/misq/vol33/iss1/1
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار